سرزمين اسپانيا با ۵۰۴٬۰۳۰ كيلومتر مربع مساحت، ۵۱امين كشور پهناور جهان و دومين كشور بزرگ اروپاي غربي بعد از فرانسه است . زبان رسمي اين كشور اسپانيايي است كه امروزه ۵۰۰ ميليون نفر سخنور دارد. مذهب كاتوليك تنها مذهبي است كه در اسپانيا به طور رسمي آموزش داده مي‌شود.

مسيحيت كاتوليك به مدت طولاني دين اصلي اسپانيا بود. اما بر طبق قانون ديگر هيچ ديني جايگاه رسمي در قانون ندارد. بر اساس مطالعات مركز پژوهش‌هاي جامعه‌شناسي اسپانيا ۷۱٪ از مردم اين كشور خود را مسيحي كاتوليك معرفي مي‌كنند. ۲۴٪ مردم بي‌دين (۹/۴٪ نيز هيچ اعتقاد به وجود خدا ندارند) و ساير مذاهب نيز ۲/۷٪ از جمعيت را تشكيل مي‌دهند.

بيشتر اسپانيايي‌ها به طور منظم در مراسم‌هاي مذهبي شركت نمي‌كنند. پژوهشي در اين باره نشان مي‌دهد كه ۵۹٪ كساني كه خود را مذهبي مي‌دانند به ندرت به كليسا مي‌روند، ۱۵٪ در طول يك سال تنها چند بار به كليسا مي‌روند، ۸٪ آنها چند روز در ماه و ۱۴٪ ديگر هر يكشنبه يا چند بار در هفته در كليسا حاضر مي‌شوند. در مجموع ۲۲٪ از تمام جمعيت اسپانيا دست كم يكبار در ماه در مراسم‌هاي مذهبي شركت مي‌جويند.

يهوديان پس از اخراجشان در سال ۱۴۹۲ تا قرن نوزدهم در اسپانيا حضور نداشتند. در قرن نوزدهم به يهوديان اجازه اقامت داده شد. هم اكنون ۶۲٬۰۰۰ نفر معادل ۰/۱۴٪ از جمعيت يهودي هستند. يبشتر آنها در طول قرن اخير وارد اسپانيا شده‌اند اما برخي از آنها نوادگان يهوديان قديمي اسپانيايي هستند. بر طبق برخي براوردها تقريباً ۸۰٬۰۰۰ يهودي پيش از تفتيش عقايد در اسپانيا زندگي مي‌كردند.

موج جديد مهاجرت به اسپانيا باعث افزايش شمار جمعيت هندوها، بودايي‌ها، سيكها و مسلمانان شده است. پس از اخراج مسلمانان از اسپانيا در سال ۱۴۹۲ مسلمانان براي قرن‌ها در اسپانيا حضور نداشتند. در اواخر قرن نوزدهم و پس از ورود استعمارگران اسپانيايي به شمال غرب آفريقا به شماري از ساكنان مسلمان مراكش و صحراي غربي تابعبت اسپانيايي اعطا شد. در سال‌هاي اخير ورود مهاجراني از مراكش و الجزاير باعث افزايش حمعيت مسلمانان شده است.

فرهنگ و رسوم اسپانيا

• مسجد جامع قرطبه

مسجد جامع قرطبه؛ مجسم كننده معماري اسلامي در قرن وسطي است كه در بين سال هاي 784 و 987 در مكان كليساي قرطبه ساخته شده است. با وجود تغييراتي كه اين ساختمان در قرون متمادي شاهد بوده است، اما اين مكان، طراحي معماري اصلي خود را حفظ كرده است. در سال 1984 ميلادي مسجد جامع قرطبه در ليست ميراث جهاني يونسكو به عنوان جزئي از منطقه تاريخي شهر قرطبه قرار گرفت.

• مسجد باب المردوم

مسجد باب المردوم يا مسجد «نور المسيح» يكي از قديمي ترين ساختمان هاي شهر «طليطله» است و تنها مسجد باقي مانده از زمان اندلس در اين شهر محسوب مي شود. اين مسجد در سال 999 ميلادي در مكان يك كليسا ساخته شد و بخش بزرگي از ساختمان اصلي مسجد همچنان پا بر جا است. اين مسجد؛ يكي از زيباترين مساجد مراكشي تاريخي اسپانيا است و سبك معماري اسلامي مراكشي را داراست.

• مسجد الخيرالده

الخيرالده در واقع يك مسجد كامل نيست و تنها مناره اي به طول 104 متر مربع دارد و اين مناره تنها بخش برجاي مانده از اين مسجد بزرگ در شهر «اشبيليه» است. اين مسجد در زمان سلطنت «موحدين» ساخته شده است. اين مسجد مثل بيشتر ساختمان هاي اسلامي ديگر اسپانيا از كليسا به مسجد تبديل شده است. مناره مسجد برج ساعت كليسا بوده است. بنابر اين گزارش، اين مسجد تخريب نشده است، بلكه به مرور زمان بر اثر زلزله اي كه در سال 1365 در اين شهر آمد، خسارت هاي بسياري به آن وارد شد. پس از آنكه اسكلت اصلي مسجد فرو ريخت و تنها يك مناره از آن باقي ماند در سال 1987 اين مكان در ليست ميراث جهاني يونسكو قرار گرفت.

• مسجد المنسيرلاريال

اين مسجد در شهري به همين نام واقع شده است. اين مسجد هر چند در ليست مساجد بسيار زيباي تاريخي اسپانيا قرار ندارد، اما يكي از قديمي ترين مساجد جامع اروپا است كه از شهرت برخوردار است و يكي از مساجد روستايي تاريخي اسپانيا به شمار مي رود. اين مسجد در قرن دهم بر روي يك كليسايي كه قدمت آن به قرن پنجم باز مي گردد، ساخته شده است. اين مسجد را «موسي بن نصير» بنا كرده است و بارها مورد مرمت قرار گرفته است. اين مسجد سبك معماري مراكشي اصيل خود را حفظ كرده است. اين مسجد به عنوان «بناي يادبود ملي» در سال 1931 ميلادي اعلام شد.

• مسجد قلعه شريس

اين مسجد در قلعه تاريخي شريس در استان «قادس» اسپانيا قرار دارد و تنها مسجد باقي مانده از 18 مسجدي است كه در زمان حكومت مراكشي ها در اين شهر ساخته شده است. تاريخ ساخت اين قلعه به قرن يازدهم ميلادي باز مي گردد. اين مسجد در قرن دوازدهم ميلادي از مسجد به قلعه و كليسا تبديل شد. مناره اين مسجد در قرن سيزدهم به برج زنگ كليسا تبديل شد. در سال 1931 ميلادي اعلام شد كه در داخل اين قلعه مسجد قرار دارد و پادشاهي اسپانيا براي آن اهميت فرهنگي قائل شد.

فرهنگ و رسوم مردم اسپانيا

اسپانيا با آثاري تاريخي مانند برج هركول، صومعه‌ي سلطنتي سانتا مارياي گوادلوپ، ديوار‌هاي رومي لوگو و بسياري اثر ديگر، دومين رتبه را از نظر بيشترين ميراث تاريخي در يونسكو با ۳۹ ميراث فرهنگي (از مجموع ۴۴ ميراث ثبت شده) دارد. اسپانيا جزو معدود كشور‌هايي است كه تاريخي طولاني از تهاجم به كشور‌ها و مورد هجوم قرارگرفتن دارد. اين مورد علاوه بر موقعيت جغرافيايي، فرهنگي غني، متنوع و منحصر به‌ فرد را شكل داده است. مطالعه درباره‌ي تاريخ و فرهنگ مردم اسپانيا مطمئنا شما را وادار به گفتن عبارت Me encanta España مي‌كند كه به معني «من عاشق اسپانيا هستم» است.

اسپانيا داراي جمعيتي معادل ۴۶،۷۷۵،۰۰۰ نفر است. كشوري مسيحي كه ۷۷٪ مردمش عضو كليساي كاتوليك هستند در حالي كه ۲۰٪ را بي‌خدايان يا آتئيست‌ها و ۲/۱ ٪ از جمعيت را، پيروان ساير اديان ازجمله يهوديت، هندو، اسلام و بودايي تشكيل داده‌اند. تعداد زيادي از مهاجران از كشور‌هاي اروپايي مانند روماني، مراكش، آلمان و بريتانيا هستند. ساير مهاجران كه جمعيت قابل توجهي را تشكيل داده‌اند چيني، هندي يا از اهالي كشور‌هاي جنوب صحراي بزرگ افريقا هستند. جشن‌ها و فستيوال‌ها از مهمترين بخش‌هاي فرهنگ اسپانيا هستند و تاثير بسيار بزرگي بر زندگي اجتماعي اهالي آن دارند. سالانه بيش از ۳،۰۰۰ فستيوال و جشن‌هاي مذهبي برگزار مي‌شود. اسپانيايي‌ها مردماني اهل شادي و تفريح هستند و با اين نوع جشن‌ها خو گرفته‌اند. تقريبا هر شهر و روستا محل برگزاري جشن خودش را دارد كه در هر شهر از چند روز تا چند هفته ممكن است برگزار شود. فستيوال‌هاي روستايي به اين شكل است كه اهالي، يا با كالسكه و يا با اسب به زيارت معابد خاصي مي‌روند. اسپانيايي‌ها هميشه از ميهمانان خارجي براي پيوستن به جشن‌هايشان استقبال مي‌كنند.

اولين جشن ملي در ماه فوريه، جشن Martes de carnaval است. هفته‌ي مقدس هم يك فستيوال مشهور ديگر است كه توريست‌هاي زيادي را از سراسر دنيا جذب مي‌كند. فستيوال‌هاي مشهور ديگر عبارتند از Corpus Christi، جشن حامي مقدس اسپانيا و جشن عروج مريم مقدس به بهشت. بسياري جشن‌هاي محلي ديگر براي بازگشت سلامت ماهيگير از دريا، رهايي از خشكسالي و برداشت محصول وجود دارند. گاوبازي يكي از محبوب‌ترين رسوم اسپانيا‌يي‌ها بوده و بازتاب تاثيري است كه از ديگر فرهنگ‌ها و نژاد‌ها بر اين كشور گذاشته شده است. اين رسم كه توسط يوناني‌ها و فنيقي‌ها وارد شبه‌ جزيره‌ي ايبري شد، ورزشي است كه در طول قرون تكامل يافته و با فرهنگ اسپانيا همخوان شده است. در اصل اين ورزش اينطور برگزار مي‌شده كه مردان سوار بر اسب با گاو‌هاي خشمگين مبارزه مي‌كردند اما تصادفا به مبارزه‌ي مردان يا ماتادور‌ها با گاو‌ها بدون كمك اسب تبديل شد. امروزه گاوبازي، بيشتر به عنوان يك رخداد تشريفاتي ديده مي‌شود تا يك نوع ورزش. يك جشن جالب ديگر در اسپانيا La tomatina نام دارد. مردم در شهر بونيول گردهم آمده و در بزرگترين زد و خورد غذايي دنيا، شروع به پرتاب بيش از۱۰۰ تن گوجه فرنگي به سمت هم مي‌كنند. اين جشن در آخرين چهارشنبه‌ي آگوست هر سال برگزار مي‌شود. مطمئنا دلتان نمي‌خواهد اين جشن گوجه‌اي را از دست بدهيد! Tamborrada de san Sebastian هم يكي ديگر از جشن‌هاي جذاب است كه در واقع رژه‌ي تبل‌زن‌ها در شهر سن سباستين در شب اولين روز هر سال است. اين جشن در صبح روز بعد با مراسم تبل‌زن‌ها‌ي كودك (Tamborrada intantil) به پايان مي‌رسد.

از نوع لباس‌ها تا حركت‌هاي دسته‌جمعي و موسيقي و رقص و ميهماني‌ها، شما قادر به درك اين موضوع هستيد كه چرا فرهنگ اسپانيا رنگارنگ‌ترين و متنوع‌ترين فرهنگ است. فستيوال‌هاي بزرگ داراي فلامنكو، گاوبازي، سيرك، شهربازي، آتش‌بازي، كنسرت، رقابت‌هاي موسيقي و تك‌خواني هستند. مشهورترين بخش را مي‌توان «فرار گاوها در پامپلونا» دانست كه در جشن سن فرمين برگزار مي‌شود.

فرهنگ اسپانيا همچنين بسيار نزديك و متصل به سبك مشهور فلامنكو در آواز، موسيقي و رقص است. اين رقص پراحساس، در كنار موسيقي‌اش در ابتدا از آندلوس (جنوب اسپانيا) به وجود آمده و در اصل رقص كولي‌ها محسوب مي‌شد. فلامنكو رقصي پرزرق و برق است كه با نواي پر‌هيجان گيتار و آواز فلامنكو كه روح اين رقص است، همراه مي‌شود. اين رقص در حالت اصيلش يكي از بهترين بخش‌هاي فرهنگ كلاسيك است كه اسپانيا عرضه مي‌كند. فلامنكو نيز مانند گاوبازي به عنوان روح اسپانيا عنوان مي‌شود و بخش بزرگي از سنت و فرهنگ اين كشور است. آوازهاي نالان، عاشقانه‌هاي تلخ و خواندن از ظلم و بيداد تاثير عميقي بر اكثر مردم مي‌گذارد. از هنرمنداني كه بر اين نوع رقص اثر بزرگي گذاشته‌اند، مي‌توان به ديگو ولاسكو، ال گرسو، سالوادور دالي و حتي پابلو پيكاسو اشاره كرد.

صنعت توريسم در اسپانيا از اين هنر زيبا استفاده كرده و شما در اكثر مراكز تجاري توريستي مي‌توانيد اجراي فلامنكو را ببينيد، اما با وجود تاكيد بسياري كه بر اصيل بودن آن مي‌شود، در واقع يك تقليد ضعيف از شكل واقعي فلامنكو است. گفته مي‌شود فلامنكوي واقعي صفات شيطاني و روحاني را در اجراكنندگان بيدار و به همراه كمي از خود بي خود شدگي و لذت، شنوندگان را دچار خوشي مي‌كند. بيشترين شانس براي تجربه‌ي فلامنكوي اصيل و واقعي احتمالا در يكي از فستيوال‌هاي تابستان است كه سالانه در شهر‌هاي گرانادا، كاديز، مالاگا، خرز و سويا يا حتي در روستاهاي كوچك كه خارج از مسير گردشگران است، برگزار مي‌شود.

يكي از جنبه‌هاي گيج كننده اسپانيا براي خارجي‌ها، استراحت بعد از ظهري يا (Siesta) خواهد بود؛ علتي كه به خاطرش تمام مغازه‌ها بعد از ظهر تعطيل هستند. آيا واقعاً تمام مردم مي‌خوابند؟ اين استراحت چقدر طول مي‌كشد؟ مفهوم اين استراحت با سبك زندگي شلوغ امروزي اندكي متحول شده و يك استراحت يك ساعته در وسط روز تقريباً غير ممكن است اما بهر حال هر چقدر هم كوتاه، مردم به اين زمان علاقه و احتياج دارند.

هر كتاب راهنمايي درباره انعام دادن چيزي متفاوت مي‌گويد. اين سؤال ذهن بسياري از بازديدكنندگان را به خود مشغول مي‌كند. انعام دادن در اسپانيا يك رسم نيست اما به خاطر رفت و آمد گردشگران خارجي به ويژه آمريكايي و وجود اين رسم در كشور آن‌ها، كافه‌ها و رستوران‌هاي اسپانيا نيز اين پول اضافه را رد نمي‌كنند. در واقع پيش خدمت‌هاي اسپانيايي بسيار آموزش ديده و حرفه‌اي بوده و به همان نسبت نيز حقوق و پوشش سلامت دريافت مي‌كنند و به همين خاطر انعام دادن همان طور كه براي ساير مشاغل رايج نيست در اين حرفه نيز به چشم نمي‌خورد.

بيرون رفتن و مهماني گرفتن در خون اسپانيايي‌ها ريشه دارد. زندگي شبانه اسپانيا به ويژه در مادريد شهرت جهاني داشته و چيزي كه آن را ويژه مي‌كند، مختص نبودنش به قشر جوان است. براي هر سن، گروه و سليقه‌اي بخشي در شهر وجود دارد. تنها يك چيز را در خاطر داشته باشيد؛ براي تجربه زندگي شبانه بايد دير وقت بيرون برويد. اگر قبل از ساعت ۱۰ شب به كافه و كلوب‌ها سر بزنيد بايد تنهايي اوقاتتان را سپري كنيد.